Voor wie interesse heeft in poëzie

Al eerder heb ik in Leuven Leest een boek van Dirk De Schutter besproken. De auteur, die vooral bekend is van zijn filosofisch werk over Arendt en Heidegger ‘, is daarnaast ook literatuurwetenschapper en bespreekt af en toe gedichten. Poëziebesprekingen kun je de laatste jaren op één hand tellen: des te belangrijker is het om ze onder de aandacht te brengen.

Het dunne boekje trok mij aan door zowel de titel ‘Wondewoorden’ als de bijzondere tekening van Paul Klee: de vergankelijke engel. Wondewoorden: “gedichten hechten de wonde maar helen ze niet…”.

De auteur heeft gekozen voor twaalf gedichten, in de inleiding verantwoordt hij zijn subjectieve keuze: “Ze komen hier aan bod, enkel en alleen omdat ze mij aanspreken en te denken geven. Ze hebben mij geraakt, ze hebben zich in mij vastgehaakt, ze zijn in mij blijven steken.”

De lezer met een handvol woorden raken is wellicht het mooiste wat een dichter zich kan wensen .

Dirk De Schutter kiest ervoor om het gedicht eerst in de oorspronkelijke taal ter lezing voor te leggen en vervolgens de vertaling (al dan niet door hemzelf).

Gedichten van diverse auteurs passeren de revue, er zijn lange (bv. Reis van de wijzen, T.S.Eliot) en korte gedichten (bv.Geschiedenis van de schaduw, W.G. Sebald). Er zijn gedichten bij van bekende dichters zoals Rilke of Verhaeren, maar de keuze valt daarom niet op hun bekendste werk: De Schutter maakt wel degelijk zijn hoogstpersoonlijke keuze.

Hij gaat na wat de woorden voor hem betekenen: wat staat er, en hoe begrijp en voel ik dit gedicht? Om zich het gedicht eigen te maken belicht hij het vanuit verschillende invalshoeken: de eigen leeservaring, soms de ontsloten codetaal en het taaleigene van het gedicht. Daarnaast plaatst hij het in de ruimere context en het leven van de dichter. In zijn analyse, of spreek ik hier beter van benadering, staat de inhoud van het gedicht voorop. Hij cirkelt om de pogingen van de dichter heen om het onzegbare of het ‘heilige’, dat meestal de kern van het gedicht is, te bevatten.

Al bij het eerste gedicht, Hälfte des Lebens van Friedrich Hölderlin, verzucht De Schutter: “Kunnen wij, modernen, die in een door de wetenschappen onttoverde wereld leven en een nuchtere blik op de dingen werpen, nog het heilige ervaren? Kunnen wij, om te beginnen, nog poëzie schrijven, nu de lyriek van een harmonieuze, door goden bevolkte natuur ons ontzegd is? Hölderlin zoekt het antwoord op die vragen.”

Deze bekommernis draagt de auteur van dit boeiende boekje doorheen zijn besprekingen mee. Met Hölderlin en elf andere dichters blijft hij op zoek naar het heilige. Bij dit alles staat de kwetsbaarheid van elke mens in het wankele bestaan centraal. Het gedicht legt daarbij de vinger op deze wonde.

Doorwinterde of beginnende poëzieliefhebber: let op, het boekje dreigt door zijn witheid te verdwijnen in de glans en kleur van de boekenwinkel, maar het is beslist je aandacht waard.